Maciej Eder
filolog

Jestem profesorem w Instytucie Języka Polskiego PAN w Krakowie, a także profesorem wizytującym na Uniwersytecie Tartuskim.
Mimo że moja formacja uniwersytecka związana jest z literaturą staropolską (głównie XVI- i XVII-wieczną), obecne zajmuję się przede wszystkim komputerową analizą tekstu czy też – żeby ująć rzecz bardziej precyzyjnie – przecięciem historii literatury, językoznawstwa kwantytatywnego oraz zastosowania metod komputerowych (w szczególności statystycznych metod uczenia maszynowego). Jak się wydaje, takie połączenie z pozoru różnorodnych dyscyplin dobrze opisuje nazwa “humanistyka cyfrowa” (Digital Humanities). Ten wyodrębniający się coraz bardziej obszar wiedzy wydaje mi się szczególnie interesujący głównie z tego powodu, że daje narzędzia do nowego spojrzenia na wiele dawnych pytań stawianych w humanistyce, przy czym są to narzędzia wypracowane przez nauki ścisłe, połączone z ogromną mocą obliczeniową współczesnych komputerów oraz z ilością danych, o której nasi poprzednicy mogli tylko marzyć. Humanistyka cyfrowa wydaje mi się jednak atrakcyjna również dlatego, że wymaga myślenia w kategoriach zespołów badawczych i współpracy uczonych z różnych specjalności. Wreszcie, owa stosunkowo młoda dyscyplina pociąga swoją inkluzywnością: otóż stara się ona przezwyciężyć – a przynajmniej dostrzegać – ukryte i jawne niesprawiedliwości hierarchicznego świata akademickiego (jestem przekonany, że humanistyka cyfrowa jest w stanie dać innym dyscyplinom impuls to zmiany w tym zakresie).
Ostatnio zajmuje mnie przede wszystkim stylistyka komputerowa, zwana też stylometrią. Interesuje mnie pytanie o autorstwo tekstu pisanego: W jak dużym stopniu indywidualne cechy autora są zakodowane w tekście? W jaki sposób taki autorski “sygnał” da się wydobyć z tekstu, który przed opublikowaniem został poddany zmianom redakcyjnym albo podległ wielokrotnemu kopiowaniu przez nieuważnych skrybów? Jak duża musi być próbka tekstu, żeby wiarygodnie zdradziła swojego autora? Czego dowiadujemy się o języku i jego różnych stylistycznych rejestrach? Czy metody stylometryczne da się uogólnić i zastosować do wielkoskalowych badań literackich utrzymanych w paradygmacie “czytania na odległość” (distant reading)? Tego typu pytania badawcze podejmuje spora cześć moich studiów stylometrycznych.
Z kolei w swoich (stosunkowo nielicznych) badaniach literaturoznawczych zajmuję się przede wszystkim literaturą polską XVI i XVII wieku, przy czym głównym obszarem moich zainteresowań jest edytorstwo naukowe. Do najważniejszych swoich prac na tym polu zaliczyłbym: 1. opracowanie XVI-wiecznego tekstu Rozmowy, które miał król Salomon z Marchołtem grubym a sprosnym, 2. wydanie wespół z prof. Romanem Mazurkiewiczem traktatu Andrzeja Wolana De libertate politica z jego przekładem O wolności ślacheckiej, wreszcie 3. przygotowanie – wraz z kilkuosobowym zespołem – edycji krytycznej Fraszek Jana Kochanowskiego, która ukaże się niebawem w ramach serii Biblioteka Pisarzów Polskich.
W życiu jest na ogół o wiele za mało czasu, by zajmować się wieloma rzeczami jednocześnie. Dlatego swój czas staram się dzielić między kilka głównych przedsięwzięć. Obecnie są to: zarządzanie Instytutem Języka Polskiego PAN, przewodniczenie Komitetowi Językoznawstwa PAN, kierowanie kilkoma projektami badawczymi i jednym dużym projektem infrastrukturalnym CLS INFRA, wreszcie współuczestnictwo w pracach grupy badawczej Computational Stylistics Group. W nader rzadkich chwilach niepróżnującego próżnowania zajmuję się rozwijaniem pakietu Stylo, który jest napisanym “od zera” programem komputerowym do różnego rodzaju analiz stylometrycznych. Myślę po polsku, programuję w języku R, tweetuję po angielsku, mieszkam w Krakowie.
nowości
2025.07.15 | Wielka rzecz! Nasz zespół właśnie otrzymał Nagrodę Antoniego Zampollego za rok 2026! |
2025.06.6 | Dziś nasz kolega z zespołu Wojciech Łukasik obronił swoją pracę doktorską – gratulacje! Z promotorską dumą patrzę na sukces Doktoranta. |
2025.06.2 | Ten dzień musiał kiedyś nadejść: projekt CLS INFRA dobija do brzegu. Zakończenie projektu celebrujemy niewielką konferencją i garścią wspaniałych prezentacji. |
2025.04.22 | Dziś inauguracja projektu DitiTS, afiliowanego przy Uniwersytecie Tartuskim. Przed nami kilka lat intelektualnej przygody! |
2025.03.5 | Za kilka godzin wystąpienie plenarne na konferencji DHNB2025 w Tartu. Trema oczywiście jest… |
2024.11.29 | Wielki dzień: dziś nasza koleżanka Joanna Byszuk obroniła pracę doktorską! Wielka radość uczestniczyć w tym wydarzeniu w roli promotora. |
2024.09.19 | Wielki zaszczyt wystąpić z referatem plenarnym na konferencji JADH2024 w Tokio. |
2024.08.8 | Wraz z Jeremim Ochabem eksplorujemy przeróżne miary odległości między tekstami: Manhattan, Euclidean, and their siblings: exploring exotic similarity measures in text classification. Digital Humanities 2024: Book of Abstracts, s. 162–66. |
2024.04.4 | Artykuł O nowym wydaniu Fraszek w najnowszym Pamiętniku Literackim; choć na samo wydanie jeszcze chwilkę trzeba będzie poczekać… |
2024.04.3 | Wersja 0.7.5 programu “stylo” wydana! Opis i pliki źródłowe znajdują się tutaj. |
2023.07.10 | To już dziś! Wykład plenarny na temat projektu CLS INFRA na warsztacie TwinTalks2024 organizowanym przez konsorcjum DARIAH. |
2023.01.13 | Czy postaci fikcyjne, np. osoby w dramatach europejskich, różnicują swój język? Polecamy niedawny artykuł na ten temat, na razie dostępny w postaci preprintu. |
2023.01.11 | Dziś odbyła się obrona doktoratu naszej koleżanki Magdy Kądzioły. Gratuluję i cieszę się, że mogłem uczestniczyć w przewodzie w roli promotora. |
2022.12.10 | Z dumą pokazujemy światu nasz artykuł o dynamice zmian językowych w świetle tzw. prawa Piotrowskiego; pełnotekstowa wersja artykułu jest dostępna za darmo w postaci preprintu. |
2022.11.2 | Niniejszym prezentuję nową metodę obliczania frekwencji słów, zdumiewająco skuteczną, a przy tym intuicyjną; towarzyszący artykułowi referat zostanie przedstawiony na konferencji CHR2022. |